Sự khác biệt giữa HLV Mikel Arteta với phần đông các HLV khác là dường như ông biết rõ mình, hay đúng hơn là đội bóng của mình, cần gì và luôn rất tỉnh táo trong các lựa chọn.

Nhìn vào danh sách những cầu thủ từng được Arteta mua về trong vai trò HLV trưởng của Arsenal, ta thấy không có những bản hợp đồng có khả năng bị gán mác thảm họa. Trong số những tân binh có giá từ 30 triệu euro trở lên, trừ Fabio Vieira (35 triệu) và Kai Havertz (75) đang ở chế độ chờ do chưa đủ thời gian để đánh giá, tất cả đều đã ít nhiều thể hiện được giá trị. Bị nghi ngờ nhiều như Declan Rice, chủ yếu do phí chuyển nhượng quá cao, cũng đã bước đầu cho thấy được sự hòa nhập.

Nhưng quan trọng hơn cả, những bản hợp đồng ấy thực sự đã giúp Arsenal nâng cao được chất lượng đội hình. Đó là những sự tăng cường theo đúng nghĩa. Nhìn lại hành trình của Arteta, chúng ta dễ dàng thấy vị HLV người Tây Ban Nha và đội ngũ đã vạch ra được một lộ trình rất rõ ràng. Arsenal của họ phát triển từ từ, theo từng bước từ thấp tới cao. Ở mỗi thời điểm, họ lại đưa về những cầu thủ phù hợp. Arsenal không đùng một cái tiêu cả trăm triệu cho những siêu sao khi những người xung quanh còn chưa “sẵn sàng”.

Để làm được như thế, điều cốt yếu là một tầm nhìn. Arteta nhìn thấy trước con đường phát triển của đội bóng, và biết rõ ông cần phải làm gì vào từng thời điểm cụ thể. Từ tầm nhìn ấy, ông thiết kế nên cái gọi là nền tảng về mặt lối chơi. Tất cả những cầu thủ trước khi được đưa về Emirates đều trải qua khâu sàng lọc kỹ, chỉ những ai phù hợp với nền tảng ấy, đáp ứng được những yêu cầu cụ thể của Arteta, thì mới được lựa chọn. Không có một nền tảng như thế mà đi mua người, cũng chẳng khác nào ra chợ mà không biết trước hôm nay mình sẽ nấu những món gì.

Nhưng tất nhiên, cũng phải nói rằng Arteta đã may mắn có được những cấp trên hiểu và chia sẻ tầm nhìn với ông. Chẳng có hành trình nào là yên ả ngay từ đầu, và thực tế là trong những mùa giải đầu tiên, Arsenal của Arteta cũng đã không ít lần lao đao khi kết quả không ủng hộ. Những lúc như thế, giám đốc thể thao Edu luôn đứng ra bảo vệ Arteta. Vị giám đốc người Brazil không ngừng nhắc nhở mọi người về “process”, tức là quá trình. Arsenal tin Arteta là tin vào quá trình, không phải vào kết quả.

Nếu không có được sự ủng hộ ấy, Arteta có lẽ đã không dám mạnh tay thực hiện cuộc sàng lọc khủng khiếp mà ông đã làm ở Emirates. Nói khủng khiếp là bởi chỉ trong có mấy năm, ông đã loại bỏ khỏi đội hình tất cả những cầu thủ hưởng lương cao nhất đội, từ Mesut Oezil, David Luiz tới Willian rồi Aubameyang. Cũng trong thời gian ấy ông đã giáng cấp hai đội trưởng, ban đầu là Xhaka và sau đó là Aubameyang (qua việc đẩy đi vào giữa mùa). Đấy đều là những “nhát dao” lớn, đau nhưng cần thiết, để Arsenal thực sự là Arsenal như trong tầm nhìn của Arteta.

Có những người không biết mình muốn gì. Có những người biết mình muốn gì nhưng không thể hành động. Arteta thì khác. Thế mới nói, một người từ chỗ là “đệ tử” tới chỗ được Guardiola xem là đối thủ hàng đầu thì không thể tầm thường được.