Mùa 2022/23. Pep Guardiola đã đột phá lối chơi tưởng như không còn gì để sáng tạo của Man City với phát kiến kéo John Stones vào làm tiền vệ trung tâm. Cựu cầu thủ Everton có thể xuất phát ở vị trí trung vệ hay hậu vệ phải, nhưng mỗi khi đội nhà có bóng Stones sẽ hợp với Rodri tạo thành cặp tiền vệ trung tâm. Việc đẩy Stones vào trung lộ có 2 tác dụng: 1 là áp đảo số lượng cầu thủ so với tuyến giữa của đối phương, và 2 là tăng cường khả năng phản ứng nhanh khi chống phản công.

Đến mùa này, Guardiola tiếp tục sáng tạo của mình. Ở trận tranh Siêu cúp châu Âu với Sevilla, Manuel Akanji chơi trong vai trò đa nhiệm của Stones. Đến trận gặp Burnley, cầu thủ trẻ Rico Lewis sẽ là hậu vệ trái khi City phòng ngự, sau đó biến thành tiền vệ trung tâm khi City tấn công.

Man City giành “cú ăn 3” mùa trước với đội hình 3 trung vệ, hàng tiền vệ hình vuông và 3 tiền đạo đứng rất cao. Phân tích kỹ thì hệ thống của City là 3-2-2-3. Với những người hoài cổ, hệ thống này gợi nhớ đến Arsenal của thập kỷ 30 thế kỷ trước dưới thời Herbert Chapman. Khi đó, sơ đồ này được gọi là “WM”. Gần 100 năm sau, Pháo thủ hiện đại cũng quay lại với hệ thống này.

Không hổ danh là cánh tay phải của Pep một thời, Mikel Arteta chịu ảnh hưởng rất nhiều từ cộng sự cũ, đặc biệt là ở việc đào sâu sáng tạo ở 2 hành lang. Mùa trước, Arteta đưa bằng được Zinchenko về để anh làm đúng những gì từng làm ở Etihad tại Emirates. Xuất phát ở cánh trái, nhưng Zinchenko rất thích di chuyển vào trung lộ, tăng thêm lựa chọn chuyền bóng, đồng thời bỏ lại hành lang cho Martinelli thoải mái cai quản.

Đầu mùa 2023/24, Zinchenko chấn thương, bỏ lỡ cả tour du đấu hè và Arteta buộc phải xoay sang Jurrien Timber – một tân binh cũng vô cùng đa dụng. Tuy nhiên, đen đủi cho Arsenal là cầu thủ người Hà Lan cũng dính chấn thương nghiêm trọng. Thomas Partey từ chỗ nằm trong diện thanh lý nổi lên như người nắm yếu quyết thay đổi cơ bản lối chơi của Arsenal mùa này. 

Ở khía cạnh phòng ngự, Partey sắm vai hậu vệ phải trong 2 trận đầu mùa Premier League. Ngay khi Pháo thủ giành lại bóng, Partey sẽ di chuyển vào trục giữa, đứng gần Declan Rice. Giống như Man City, Arsenal lại biến hình thành hệ thống 3-2-2-3. Partey với tư duy của một tiền vệ trung tâm chuyên biệt rất phù hợp trong việc kéo bóng và phân phối. Arteta ngược một chút với Pep, khi kéo tiền vệ trung tâm thành hậu vệ phải, nhưng chung quy thì kết quả vẫn giống nhau.

Nếu việc Arsenal và Man City giống nhau không có gì bất ngờ, thì việc Liverpool cũng nhảy vào hội “cùng ý tưởng” mang đến nhiều thú vị. Mọi chuyện đã manh nha từ cuối mùa trước khi Jurgen Klopp nghe theo dư luận và đẩy Trent Alexander-Arnold lên làm tiền vệ trung tâm bán thời gian. Sự có mặt của hậu vệ người Anh ở vòng tròn trung tâm tăng thêm khả năng sáng tạo nơi tuyến giữa đã quá cũ kỹ của The Kop.

Đến mùa này, việc cả Jordan Henderson và Fabinho cùng ra đi khiến tần suất xuất hiện của Alexander-Arnold ở giữa sân càng nhiều lên. Tuy nhiên, vì cả hệ thống của Liverpool vẫn chưa quen với cách di chuyển mới của Alexander-Arnold, cộng thêm chính bản thân cầu thủ này tỏ ra chới với khi phải nhận bóng trực tiếp từ Alisson theo hướng quay lưng với khung thành đối phương, nên cách vận hành của The Kop vẫn còn nhiều bất cập.

Dẫu vậy, điều đáng khen ở đây là Klopp đã chịu cải tiến, áp dụng những xu thế của thời đại vào đội bóng của mình. Liverpool có thể vẫn đang lúng túng lúc đầu, nhưng nếu có thêm nhiều thời gian rèn luyện, không chừng họ sẽ nhanh đến ngày chơi mượt mà như Man City và Arsenal.