Đối với HLV Mikel Arteta, bóng đá là một môn thể thao đòi hỏi sự biến hóa không ngừng thay vì rập khuôn theo khuôn mẫu có sẵn. Chiến lược gia người Tây Ban Nha tin rằng có những lúc trong trận đấu đòi hỏi các học trò phải tấn công dã man đối thủ bằng lối đá tốc độ cao, nhưng có những lúc cần phải kiên nhẫn. “Đó là về khả năng nhảy số. Chúng tôi phải thi đấu ở những tốc độ khác nhau”, Arteta nói hồi đầu mùa này.

Sau 12 vòng đấu tại Premier League 2023/24, có vẻ thông điệp từ Arteta đã thấm nhuần vào các cầu thủ Arsenal. Pháo thủ đang phát triển như một tập thể, tìm kiếm nhiều “bánh răng” hơn và xuất sắc ở các khu vực khác nhau. Có thể nói, Arsenal đã trở thành một CLB hoàn toàn khác so với đội bóng đã cạnh tranh chức vô địch Ngoại hạng Anh mùa trước. 

Ở mức độ cơ bản nhất, kết quả của những thay đổi này là Arsenal phòng ngự mạnh mẽ và trưởng thành hơn bất kỳ thời điểm nào dưới thời Arteta. Tuy nhiên, mức độ chặt chẽ và kiểm soát hàng tiền vệ được nâng cao đã phải trả cái giá không hề rẻ. Đó là trong mắt nhiều người ủng hộ, Arsenal đơn giản là không còn hứng thú để xem như 1 năm trước.

Kiên nhẫn hơn

Đây có phải đánh giá khách quan? Những con số không biết nói dối. Arsenal đang tạo ra ít cơ hội hơn, ghi ít bàn thắng hơn và thực hiện ít cú sút hơn so với mùa trước. Tính đến thời điểm hiện tại mùa này, Pháo thủ đứng thứ 12 ở Premier League về số bàn thắng kỳ vọng (xG) từ tình huống bóng sống. Thậm chí, họ còn đứng dưới cả Everton, Wolves và Brentford.

Trong phần lớn mùa trước, Arsenal là đội tấn công mạnh mẽ nhất giải đấu. Các mũi nhọn tấn công của Arteta trẻ trung, tràn đầy năng lượng, và họ thường xuyên xé nát hàng phòng ngự đối phương một cách dễ dàng. Nếu Bukayo Saka im tiếng ở cánh phải thì đã có Gabriel Martinelli lo bên hành lang đối diện. Arsenal kết thúc mùa trước với 88 bàn ở Premier League, thành tích cao nhất của họ trong lịch sử giải đấu và nhiều hơn 15 bàn so với tập thể bất bại mùa 2003/04. Arsenal tấn công mạnh mẽ như vũ bão, khiến các cổ động viên thực sự mê mẩn.

Rõ ràng, đã có một sự sụt giảm kể từ đó. Câu hỏi quan trọng là liệu sự suy giảm cường độ này là do nằm trong kế hoạch hay bị ép buộc. Arteta khẳng định ông không có kế hoạch hy sinh khả năng tấn công để lấy sự vững chắc trong phòng thủ. “Chúng tôi muốn tấn công tốt hơn”, Arteta nói tháng trước. Vậy điều gì đang gây ra sự suy giảm năng suất tấn công của Arsenal: Gabriel Jesus. Tuyển thủ Brazil – người có thể khiến hàng thủ đối phương hỗn loạn – đã bỏ lỡ phần lớn mùa giải vì chấn thương. Bộ ba tấn công ưa thích của Arteta gồm Jesus, Saka và Martinelli mới chỉ đá chính 1 trận cùng nhau.

Yếu tố thứ hai cần xét đến là các đối thủ. Arsenal đáng sợ như thế nào mùa trước thì ai cũng rõ, nên mùa này, mỗi khi hành quân đến Emirates, những đối thủ ngay lập tức “đổ bê tông” bên phần sân nhà, thách thức Pháo thủ xuyên phá. Arteta nói hồi tháng 10: “Rất nhiều CLB đã phòng ngự với đội hình rất thấp”. Hậu quả của việc này là Arsenal có ít không gian để tấn công hơn. Do đó, họ hơi kiên nhẫn hơn, thực hiện nhiều đường chuyền mỗi trận ở 1/3 cuối sân hơn mùa trước. Các đợt tấn công của Arsenal chậm hơn và cân nhắc hơn.

Hàng thủ tốt nhất Premier League

Ở 20 mùa Premier League gần nhất, nhà vô địch đã ghi trung bình 85 bàn. Theo thước đo cơ bản đó, với 88 bàn mùa trước, Arsenal đã có hàng công đủ tốt để đăng quang. Tuy nhiên, về phòng ngự, Pháo thủ đã không đạt được yêu cầu thông thường của các nhà vô địch Premier League. Trong 2 thập kỷ qua, đội vô địch giải đấu chỉ để thủng lưới trung bình 29 lần. Mùa trước, Arsenal để lọt lưới 43 bàn, nhiều hơn nhà vô địch Man City 10 bàn.

Do đó, vấn đề cấp bách với Arsenal là cải thiện hàng phòng ngự. Kết quả, họ đã chi 34 triệu bảng cho Jurrien Timber – một hậu vệ đa năng, 105 triệu bảng cho Declan Rice – một tiền vệ phòng ngự và 30 triệu bảng để ký hợp đồng với David Raya – một thủ môn mới. Chấn thương đầu gối nghiêm trọng đã khiến Timber không thể tạo ra ảnh hưởng, song việc bổ sung Rice chắc chắn đã giúp Arsenal vững chãi ở tuyến giữa. Với Rice và “đá tảng” William Saliba, Pháo thủ giờ đây đã trở nên kiên cường và cứng cáp hơn so mùa trước.

Tính đến thời điểm này ở Premier League 2023/24, Arsenal mới lọt lưới 10 lần, thành tích tốt nhất giải. Arsenal phải đối mặt với ít cú sút hơn, không cho đối phương tạo ra nhiều cơ hội lẫn chạm bóng ít hơn trong vòng cấm của họ so với mùa trước. Ngoài ra, Pháo thủ an toàn hơn khi cầm bóng. Mùa trước, họ mất quyền kiểm soát bóng trong vòng 40 mét tính từ khung thành đội nhà khoảng 7 lần mỗi trận. Mùa này, con số giảm xuống còn 5. Arsenal cũng cầm bóng nhiều hơn, đồng nghĩa khiến đối phương ít có cơ hội hơn. Số đường chuyền chính xác của họ tăng lên, từ 459 đường chuyền mỗi trận mùa trước lên 499 đường chuyền mỗi trận mùa này.

Mối đe dọa từ không chiến

Trước Burnley, Arsenal đã ghi 2 bàn từ tình huống cố định. Đối phương càng lùi sâu thì họ càng có nhiều khả năng phải đối mặt với những pha bóng cố định, và Arsenal đã nỗ lực tận dụng tối đa các tình huống ấy. Đội hình hiện tại của Arsenal sở hữu chiều cao tốt nhất kể từ mùa 2003/04, và họ hiện trở thành mối mối đe dọa nghiêm trọng từ các quả phạt góc hay đá phạt. 

Tính đến thời điểm hiện tại mùa này, Arsenal đã ghi được 8 bàn từ các tình huống cố định (không bao gồm 11 mét) – nhiều nhất giải đấu. Tại Premier League, chỉ Everton ghi nhận tỷ lệ bàn thắng từ các tình huống cố định (6 trên 14, tương đương 43%) cao hơn Arsenal (8 trên 26, tương đương 31%). Ở giai đoạn này mùa trước, Arsenal hơn đội đầu bảng 2 điểm với 30 bàn ghi được và 11 bàn thua. Hiện tại, họ kém đội đầu bảng 1 điểm với 26 bàn được ghi và 10 lần thủng lưới. 

Trong mắt một số người, đó là sự sa sút, song công bằng mà nói, trong một mùa giải dài hơi, sự vững chắc ở hàng thủ sẽ giúp họ tiến xa hơn một bước so với mùa trước. Đá đẹp để làm gì nếu không thể vô địch. HLV Arteta rõ ràng đang hướng đến thành quả cho Arsenal.