Có một điểm chung ít người nhận ra xuyên suốt hoạt động “chiêu binh mãi mã” của Arsenal, MU và Liverpool ở Hè 2023. Đó là họ đầu tư mạnh mẽ cho những tiền vệ giỏi, tiền vệ trẻ và thú vị nhất là các tiền vệ thiên về tấn công. Granit Xhaka, Jordan Henderson và Fabinho đã ra đi, trong khi Fred và Scott McTominay có thể sẽ nối gót. Ở chiều ngược lại, Declan Rice, Kai Havertz, Alexis Mac Allister, Dominik Szoboszlai và Mason Mount đều đã gia nhập CLB mới.

Điều này làm tăng khả năng MU, Arsenal, Liverpool sẽ ra sân với hai tiền vệ tấn công trong hệ thống chiến thuật. Nó cũng phần nào phản ánh tầm ảnh hưởng của Pep Guardiola và Man City đối với những đối thủ của họ. Cách tiếp cận táo bạo này hứa hẹn sẽ mang đến rủi ro cho Mikel Arteta, Erik ten Hag và Juergen Klopp, đồng thời nói lên vai trò thay đổi của các tiền vệ trong bóng đá hiện đại ngày nay.

Công thức “5+5”

Khi Pep đến Man City năm 2016, ông đã bố trí David Silva và Kevin De Bruyne sát cánh bên nhau ở hàng tiền vệ. Đây được coi là một ý tưởng cấp tiến song khá liều lĩnh. Ai cũng biết Silva và De Bruyne là những tiền vệ công, thường đảm nhận vai trò “số 10”, hoạt động phía sau trung phong hoặc được phép dạt vào từ biên với hai tiền vệ trung tâm chắc chắn hỗ trợ phía sau. Dưới thời Pep, họ được đẩy cao lên đá ở nách trái hoặc phải, cùng với sự kết hợp của 3 tiền đạo để tạo thành hàng công 5 người. 

7 năm sau, chiến thuật này trở nên thịnh hành. Hệ thống 2-3-5 hoặc 3-2-5 là công thức chung của bóng đá hiện đại, bất chấp cách các vị trí này có thể được vận hành khác nhau. Hàng thủ 5 người giúp xây dựng lối chơi từ tuyến dưới, trong khi 5 cầu thủ tấn công tạo nên sự áp đảo về quân số so với hàng thủ 4 người phía đối phương, qua đó gây sát thương tối đa. Kết quả là những cầu thủ mà chúng ta vẫn quen miệng gọi là tiền vệ, lại không thực sự chơi ở hàng tiền vệ. Họ là những cầu thủ tấn công hay tiền đạo. Điều này hoàn toàn có thể áp dụng cho Havertz, Mount, Szoboszlai hay Mac Allister. 

Minh chứng cho xu hướng này là số liệu thống kê về phát triển bóng. Chúng ta thường nghĩ nhiệm vụ của các tiền vệ là nhận bóng từ hàng thủ rồi chuyển lên cho hàng công. Tuy nhiên, thực tế trách nhiệm này thường nằm ở bộ phận khác, còn các tiền vệ sẽ tạo khoảng trống ở giữa sân và tin tưởng các hậu vệ sẽ tìm thấy họ. Đúng vậy, chính các hậu vệ là những người sẽ đảm nhận công việc đưa bóng lên tuyến trên. 

Arsenal là ví dụ điển hình, khi họ có 3 hậu vệ và thủ thành Aaron Ramsdale nằm trong Top 5 cầu thủ có số đường chuyền nhiều nhất vào 1/3 cuối sân đối phương mùa trước. Thomas Partey là tiền vệ duy nhất lọt vào Top 5. Xhaka và Martin Odegaard không sở hữu nhiều đường chuyền vào 1/3 cuối sân đối phương. Vì sao? Đơn là họ đã đứng chờ sẵn ở đó.

Liverpool có nhiều cách tiếp cận hỗn hợp hơn, với Fabinho và Henderson góp mặt, nhưng The Reds phụ thuộc rất nhiều vào Virgil van Dijk và Trent Alexander-Arnold để tiếp cận các tiền đạo. Trong khi đó, các tiền vệ của MU xuất hiện khá nhiều trong danh sách này với Bruno Fernandes, Casemiro và Christian Eriksen. Điều này phản ánh hàng tiền vệ của MU đá thấp hoặc họ thiếu sự tin tưởng vào khả năng phân phối bóng của hàng thủ.

Sự biến hóa của Arsenal, Liverpool và MU

Việc Arsenal bán một cầu thủ bền bỉ, giàu sức chiến đấu như Xhaka và đưa về Havertz đã làm dấy lên nhiều dấu hỏi. Nhưng Xhaka của mùa trước đã là một cầu thủ rất khác so với người mà Arsenal ký hợp đồng năm 2016. Xhaka chạm bóng ít hơn, và thực hiện ít đường chuyền trong 90 phút hơn so với chính anh ở các mùa trước đó. Xhaka dành nhiều thời gian hơn di chuyển vào vòng cấm đối thủ. Giờ đây, Havertz sẽ có cơ hội làm điều tương tự. Khi Arsenal phòng ngự, Havertz có thể sẽ đá cặp với Gabriel Jesus trong sơ đồ 4-4-2.

Liverpool cũng sẽ chuyển sang sơ đồ 3-2-5 giống Man City, với Alexander-Arnold dâng lên đá tiền vệ. Hệ thống này giữ 5 cầu thủ ở đúng vị trí để phòng phản công, điều đã gây khó khăn cho Liverpool trong phần lớn mùa giải trước. Khi Alexander-Arnold dâng lên, Ibrahima Konate có thể bao quát hành lang phải. Szoboszlai và Mac Allister sẽ đá cao ở phía trên, hỗ trợ cho 3 tiền đạo. Trong số này, Mac Allister có thể lùi sâu hỗ trợ hơn, bởi anh là mẫu tiền vệ có khả năng liên kết rất tốt.

Tương tự Arsenal và Liverpool, MU hoàn toàn có thể bố trí Mount và Fernandes đá cao phía sau bộ ba tiền đạo. Ở phía dưới, MU không có một hậu vệ cánh có thể dâng cao đá tiền vệ như Timber, Zinchenko hay Alexander-Arnold. Tuy nhiên, Erik ten Hag lại thích Luke Shaw và Aaron Wan-Bissaka thực hiện những pha bó vào trong từ một vị trí hẹp.

Một đặc điểm trong lối chơi của MU là Mount và Fernandes sẵn sàng thực hiện các pha chạy chỗ xuống phía dưới cả trung phong, qua đó tạo ra bất ngờ. Cặp đôi này cũng là những cầu thủ tích cực pressing, điều cần thiết để giữ cho lối chơi phòng ngự một kèm một được kết dính chặt chẽ với nhau.