Ngày nay, không khó để nhận ra điểm chung của các đội bóng hàng đầu. Đó là các CLB đều cố gắng đưa về một thủ môn giỏi chơi chân, thậm chí ám ảnh coi đây như một thứ buộc phải có, như trường hợp Arsenal thẳng tay loại bỏ Aaron Ramsdale để cho tân binh David Raya bắt chính, hay MU chiêu mộ Andre Onana. Với sự tiến hóa không ngừng của môn thể thao vua, “người gác đền” không đơn thuần là tuyến phòng thủ cuối cùng nữa. 

Điều này hiển nhiên có ý nghĩa chứ không hề vô nghĩa. Tại sao một CLB không cố gắng tối đa hóa hiệu quả kiểm soát bóng của đội nhà bằng cách đảm bảo tất cả 11 cầu thủ đều hoàn toàn thoải mái khi cầm bóng? Nếu mục tiêu của CLB chiếm ưu thế về kiểm soát bóng, thì việc có một thủ môn giỏi chơi chân rõ ràng hợp lý. Chi tiết hơn, thủ môn “ball-playing” đang trở nên quan trọng về mặt chiến thuật.

Lối chơi chú trọng kiểm soát bóng đòi hỏi bạn phải giữ được bóng. Điều này sẽ rất khó thực hiện nếu CLB chỉ có một thủ môn nhăm nhăm phát hoặc phá bóng lên. Khả năng giữ bóng dưới áp lực đặc biệt quan trọng, bởi các CLB đang cố gắng đạt được hiệu quả luân chuyển bóng cao, song điều này có thể phải đánh đổi bằng nguy cơ đội nhà bị thủng lưới. Thực tế, việc thủ môn chơi chân không phải là xu hướng mà là yêu cầu mang tính chiến thuật đi kèm với lối chơi hiện đại.

Tóm lại, thủ môn đang trở thành cầu thủ thứ 11 đúng nghĩa trên sân, thay vì chỉ đảm nhận mỗi nhiệm vụ cản phá, ngăn không cho bóng đi vào lưới. Dù vậy, cái gì cũng có hai mặt của nó. Ngày nay, có một yếu tố khác cực kỳ quan trọng cần xem xét: pressing. Chiến thuật này đang thịnh hành và gần như mọi đội bóng đều cố gắng áp dụng. Cũng chính pressing đang trở thành thứ vũ khí buộc phải có nhằm chống lại việc các thủ môn thích chơi chân nói riêng và lối chơi triển khai bóng từ hàng thủ nói chung. 

Thủ môn tự tin, giỏi chơi chân là tốt, song vấn đề là nếu lạm dụng thái quá, nó sẽ trở thành đòn chí mạng hạ sát đội nhà. Chẳng cần tìm đâu xa, Onana đã báo hại MU nhiều lần mùa này với những đường chuyền sai địa chỉ tai hại hoặc những đường chuyền làm khó đồng đội. Raya đêm qua cũng suýt chút nữa khiến Arsenal phải ôm hận trước Man City, khi quá tự tin cầm bóng và bị Julian Alvarez lao vào áp sát.

Rõ ràng, sau thành công vang dội của Man City và Liverpool nhiều năm qua, các CLB đều đang muốn sở hữu Ederson hoặc Alisson tiếp theo trong đội hình. Tuy nhiên, ngay đến những thủ thành này cũng không ít lần mắc sai lầm với các tình huống xử lý phiêu lưu. Nhìn theo góc độ nào đó, khả năng phân phối bóng không phải thứ làm nên tên tuổi của hai ngôi sao Brazil này. Điểm mạnh nhất của họ xét cho cùng vẫn là khả năng cản phá, xuất sắc ở thế đối mặt với mũi nhọn đối phương cũng như chỉ huy hàng thủ. 

Quay lại với trường hợp cụ thể của Onana và Raya, họ liệu có phải phiên bản nâng cấp toàn diện cho lần lượt David De Gea và Ramsdale? Raya thì cần thêm thời gian kiểm chứng, còn riêng Onana, anh đang cho thấy mình tệ hơn người tiền nhiệm rất nhiều. Tựu trung lại, có thủ môn biết chơi chân là tuyệt vời, nhưng cách chơi này đòi hỏi kỹ năng, tâm lý vững và khả năng phối hợp nhóm tốt của thủ môn đó. Quan trọng hơn cả, “người gác đền” cần phải nhận thức, phán đoán được có những mối đe dọa nào đang rình rập để đưa ra quyết định xử lý sáng suốt, thay vì rập khuôn, máy móc.