Nói đến việc xây dựng những công trình, hoàn toàn có thể nghĩ đến Gerrard, người mới đến Villa và tìm cách biến đội bóng này trở lại là một thế lực, điều mà cựu cầu thủ Liverpool đã làm trong hơn ba mùa giải làm công tác huấn luyện tại Rangers.

Trong tâm trí của Gerrard, đích đến cuối cùng mà ông mong muốn là băng ghế chỉ đạo ở Liverpool, nhưng ông sẽ bắt đầu con đường của mình ở những câu lạc bộ có tầm vóc tương đối tại châu Âu, đặc biệt là những gã khổng lồ đang ngủ quên, như Aston Villa chẳng hạn. 

Mục tiêu ban đầu của Gerrard là mang lại niềm tin và lòng tự hào cho Rangers trước khi nghĩ đến việc chinh phục các danh hiệu. Những yếu tố đó Villa cũng có, bởi đội bóng này đã trở lại Premier League được hai mùa giải, sở hữu những cầu thủ khá chất lượng, mặc dù câu lạc bộ mới của Gerrard hiện hiện đang chỉ đứng thứ 16 bảng xếp hạng sau quãng thời gian thi đấu không tốt. 

Với những gì đang có trong tay, công việc của Gerrard không phải là đập đi xây lại mà là đưa đội bóng trở lại đường ray trong ngắn hạn. Để Villa nuôi hy vọng đạt được vị trí cao ở Premier League, Gerrard cần giúp The Lions loại bỏ mọi mặc cảm đang kìm hãm sức mạnh của đội bóng.

Đó là điều mà Gerrard đã làm được tại Glasgow. Sau hai mùa giải đầy tiến bộ, Rangers của Gerrard đã đánh bật được sự thống trị của kình địch Celtic. Ở thời điểm Gerrard rời khỏi Ibrox, Celtic đang bám đuổi ngay phía sau với chỉ 4 điểm kém hơn, nhưng Rangers đã bất bại suốt 23 tháng, một thành tích đáng kinh ngạc, lấn át và đánh bại mọi đối thủ, trong mọi hoàn cảnh.

Nhưng với Villa, câu hỏi đặt ra là Gerrard sẽ đem tới những điều tích cực nào cho đội bóng? Họ có thể mong đợi gì từ huấn luyện viên trưởng Steven Gerrard ở khía cạnh chiến thuật, quản lý nhân sự, kỷ luật, các bài tập thể lực và đặc biệt là đào tạo về tư duy cho các tiền vệ ở khu vực giữa sân?

Khi Gerrard đến với Rangers vào năm 2018, ông có trong tay một bản danh sách phân loại các cầu thủ: khả năng của từng người và tầm ảnh hưởng của họ trong đội. Đó chính là lý do Andy Halliday được giữ lại và được coi là “đội trưởng không chính thức” bởi anh phù hợp với tiêu chí thứ hai của Gerrard.

Tấm băng đội trưởng chính thức của Rangers ở thời điểm đó là một vấn đề gây tranh cãi, vì Lee Wallace đã có mâu thuẫn với câu lạc bộ và bị tước băng, nhưng Gerrard đã không vội vàng đưa ra bất kỳ quyết định nào. 

Thay vào đó, ông quan sát các cầu thủ của mình trong giai đoạn tiền mùa giải và xác định rằng đội trưởng tạm thời James Tavernier có tiềm năng phát triển thành một nhà lãnh đạo bẩm sinh. Tavernier hầu như không bỏ lỡ một trận nào và trưởng thành hơn qua từng ngày với chiếc băng đội trưởng trên tay, cùng với đó là những thông số ấn tượng đối với một hậu vệ phải.

Gerrard nói lời tạm biệt với Rangers với tư cách là người đã giúp CLB giành chức vô địch đầu tiên sau 10 năm, một thành tích to lớn nếu xét đến mớ hỗn độn mà ông được kế thừa. SVĐ và sân tập bị xuống cấp do thiếu sự đầu tư, đội hình thì yếu và cần phải dọn dẹp triệt để sau những trận thua 0-5 trước Celtic, 0-4 trước Hampden. 

Mùa giải kết thúc với Rangers sau trận hòa 5-5 trước Hibernian, một kết quả phù hợp cho cuộc đấu giữa một CLB đang trên đà phát triển và một đội bóng mong manh ngày càng chìm vào bóng tối. Gerrard muốn cải thiện, nâng cấp rất nhiều thứ. Những nguồn tin từ Rangers cho biết Gerrard đã mang đến “tiêu chuẩn Premier League” và đưa ra những yêu cầu cho giới lãnh đạo Rangers về việc tài trợ, nâng cấp cơ sở hạ tầng.

Căng tin đội bóng đã được thay đổi cả về diện mạo lẫn cách cả đội sinh hoạt ở đó. Cầu thủ không được mang điện thoại vào căng tin, các dãy bàn dài ngày trước giờ được phân chia ra để các nhóm cầu thủ có thể ngồi đều khắp phòng. Tất cả mọi thứ, từ phòng thay đồ, phòng y tế cho đến phòng phục hồi chức năng, khu bếp nấu ăn đều đã được sửa sang hoặc bài trí lại.

Một khu vực dành cho việc phân tích thậm chí còn được xây dựng ngay trong phòng thay đồ của đội một để khuyến khích các cầu thủ chia sẻ quan điểm, và các nhân viên hỗ trợ cũng được tăng cường để đảm bảo đáp ứng đủ mọi nhu cầu của các thành viên đội bóng. 

Tất cả những việc làm đó nhằm tạo ra môi trường tốt nhất và hỗ trợ tối đa cho các cầu thủ. Gerrard cho rằng ai cũng sẽ được hưởng lợi, từ những cựu binh cho đến những bản hợp đồng mới, đặc biệt là những người mà ông đã trực tiếp đưa về như Connor Goldson và Joe Aribo. 

Gerrard muốn loại bỏ mọi lời phàn nàn, khuyến khích một nền văn hoá tự chủ, bình đẳng, và những gì ông mong được nhận lại chỉ đơn giản là “không lời bào chữa nào cả”.

Có lẽ không phải bây giờ nhưng chắc chắn trong kỳ nghỉ đông vào tháng Giêng này, các cầu thủ Villa sẽ phải trải qua các bài kiểm tra thể lực. Tại Rangers, thông lệ là các bài test sẽ được thực hiện vào ngày đầu tiên tập luyện để kiểm tra nhịp tim các cầu thủ. Sau đó, họ sẽ phải chạy năm lần, mỗi lần ba phút hàng ngày, nghe thì nhẹ nhàng nhưng lại rất mệt mỏi. Một cựu cầu thủ Rangers đã nói rằng anh ta “cảm thấy phát ốm mỗi khi nhớ lại các bài tập đó.”

Toàn bộ ê kíp trong BHL sẽ có mặt trong suốt thời gian này để đảm bảo không bỏ lỡ bất kỳ chi tiết nào. Nếu có cầu thủ nào không đạt yêu cầu về chỉ số sức khoẻ hoặc không tải hết được các bài tập, Gerrard sẽ tự vào sân để tìm ra vấn đề của cầu thủ đó.

Trong việc thúc đẩy tâm lý cho các học trò, Gerrard cũng chứng tỏ được khả năng của mình. Có thể kể đến trận đấu ở mùa trước gặp Wigan Athletic. Rangers đã có hiệp một rất nhạt nhoà, các cầu thủ đều chơi dưới sức. Trong giờ nghỉ giải lao giữa hiệp, bằng những lời nói của mình, Gerrard đã khiến cho các học trò “lột xác” hoàn toàn trong hiệp hai, ghi liền 3 bàn thắng để giành thắng lợi chung cuộc 3-0.

Gerrard nói trên kênh Podcast của Robbie Fowler rằng ông sẽ phải mất 20 năm để trở thành một HLV giỏi như Michael Beale trên sân cỏ. Beale thường xuyên đứng dậy từ băng ghế dự bị để trao đổi với Gerrard nhưng vị trợ lí này có xu hướng bắt đầu các trận đấu bằng việc ngồi trên khán đài để có thể có cái nhìn bao quát hơn về cách mà cuộc đấu đang diễn ra như thế nào trước khi gửi thông điệp đến băng ghế dự bị.

Halliday, hiện đang chơi cho CLB Hearts, cho biết Gerrard có lẽ là HLV giỏi nhất mà anh từng cùng làm việc. “Sự chú ý của ông ấy đến từng chi tiết và khả năng tổ chức phòng thủ thật đáng kinh ngạc. Những chỉ đạo về vai trò, cách chơi của ông giao cho các cầu thủ là cực kỳ rõ ràng. Thật tuyệt vời khi chơi một trận bóng mà biết được chính xác HLV muốn gì. Đã biết vậy rồi mà còn không làm theo được thì đó là lỗi của bạn.”

Về mặt tính cách, Gerrard là HLV kiêm thủ lĩnh tinh thần tại Rangers. Ông sở hữu một khí chất mạnh mẽ cùng khả năng sử dụng ngôn từ hiếm có. Khi nói đến quản lý nhân sự, ông đã mở lòng và chia sẻ về những gì bản thân từng cảm thấy khi làm việc với những người thầy của mình thời còn thi đấu.

“Ở khía cạnh con người, tôi thích một người thầy dễ mến, chẳng hạn như Gerard Houllier hoặc Brendan Rodgers, nhưng về mặt bóng đá, tôi thực sự không ngại làm việc với một người đàn ông lạnh lùng hơn” Gerrard viết trong tự truyện của mình. “Một mối quan hệ vô cảm và xa cách với những HLV như Rafa Benitez và Fabio Capello đôi khi có thể tạo ra nhiều thành công hơn”.

Quan điểm này có thể đúng hoặc sai, nhưng chắc hẳn cầu thủ nào chơi trong đội bóng của một nhân vật nổi tiếng trong thế giới túc cầu như Gerrard cũng thật khó khăn. Những ngày đầu Gerrard mới dẫn dắt Rangers, một số cầu thủ non kinh nghiệm được cho là bị ảnh hưởng bởi sự hiện diện của ông tại Ibrox. 

Gerrard đã cố gắng giúp các học trò giảm bớt sự căng thẳng bằng cách nhận mạnh rằng chính ông và các cộng sự của mình cũng mới lần đầu cùng tham gia vào cuộc chơi chuyên nghiệp và cũng phải nỗ lực hết sức để chứng tỏ bản thân.

Những cầu thủ mới phải chứng minh để nhận được cái gật đầu của Gerrard và chiếm được một vị trí trong đội một. Và khi đã tin tưởng cầu thủ nào, Gerrard sẽ nói về họ một cách đầy hào hứng và thể hiện tình cảm.

Gerrard có mối quan hệ tuyệt vời với Ryan Jack, cầu thủ mà mỗi khi nhìn vào, Gerrard “cảm thấy con người mình như trẻ hơn” nhờ khả năng lãnh đạo, sự bền bỉ và nhất quán của anh ấy. Ryan là một tiền vệ phòng ngự tài năng, vì thế rất có khả năng John McGinn cũng có thể tạo dựng được mối quan hệ tương tự với người thầy mới của mình trong thời gian sắp tới ở Villa.

Những gì các cầu thủ từng cùng làm việc với Gerrard nói về HLV của mình, đó là ông luôn đánh giá cao những gì họ đã cống hiến. Gerrard đã có sự nghiệp thi đấu lấy lừng và điều đó mang lại cho ông sự am hiểu tâm lý cầu thủ, và dù đặt ra tiêu chuẩn cao cho các học trò nhưng ông không yêu cầu những gì vượt quá khả năng của họ.

Hậu vệ trái Borna Barisic người Croatia đã được ký hợp đồng từ Osijek sau khi gây ấn tượng trong trận đấu với Rangers, nhưng trong hơn một mùa giải, Barisics chỉ còn là cái bóng của chính mình. 

Gerrard đã tạm thời phớt lờ anh chàng cầu thủ này, chỉ nắm bắt tâm lý của Barisics thông qua các trợ lý, cố gắng khiến cầu thủ này trở nên mạnh mẽ hơn và nỗ lực gấp bội để đối phó với áp lực. Khi Rangers vô địch, không nghi ngờ gì việc Barisics đã tự xây dựng một tinh thần kiên cường hơn nhiều để đóng góp vào thành công chung của đội bóng. 

Gerrard luôn quan tâm đến các cầu thủ, thể hiện qua việc những cầu thủ bị chấn thương thường xuyên được tham gia vào các sự kiện của câu lạc bộ. Barisic dù không được ra sân nhưng vẫn góp mặt trên băng ghế dự bị trong trận đấu của Rangers gặp Rapid Vienna vào tháng 12/2018. Đó là cách Gerrard giúp cho tâm trí của Barisics bận rộn và làm quen lại với không khí bóng đá trong khi cầu thủ này vừa bình phục chấn thương đầu gối nghiêm trọng. 

Còn với những cầu thủ thi đấu không tốt hoặc nằm ngoài kế hoạch của Gerrard thì sao? Người đàn ông 41 tuổi này chọn cách không đoái hoài đến cầu thủ đó, không cần phải nói nhiều, chỉ cần chốt ngắn gọn là cầu thủ đó có thể tìm bến đỗ mới. Đó là điều Kyle Lafferty đã trải nghiệm. “Tôi cảm thấy mình như đang bị thử việc” – tiền đạo người Ireland chia sẻ. 

Trong một cuộc phỏng vấn, Ianis Hagi nói rằng cách Gerrard trò chuyện với đội của mình khá giống với phong cách của cha anh – ông Gheorghe Hagi, huyền thoại vĩ đại của bóng đá Romania, bởi hai người này đều có “tâm lý chiến thắng giống nhau. Điều đó cũng tạo nên sức ảnh hưởng của của cựu đội trưởng Liverpool với các học trò của mình trong phòng thay đồ của Rangers. 

“Có những trận cả đội đá rất bay nhưng bóng không đi vào lưới, đối thủ thì chỉ phản công một lần và họ ghi bàn. Gerrard hiểu rõ vấn đề và bình tĩnh phân tích cho chúng tôi những khuyết điểm và hạn chế. Còn với những trận chúng tôi chơi tệ, ông ấy sẽ quạt chả cả đội ra trò. 

Đó là cách quản lý phòng thay đồ của Gerrard, đôi khi ông chẳng nói gì về trận đấu để làm cho mọi người thoải mái khi chúng tôi đang buồn bã, tức giận. Nhưng có những khoảnh khắc ông ấy sẽ nổi điên lên để đánh thức những cái đầu còn đang mơ ngủ”, Hagi con nói.

Villa sẽ trở thành đội bóng thế nào dưới bàn tay dẫn dắt của Gerrard?

“Sở hữu bóng, làm chủ mặt sân” là triết lý mà Gerrard đã truyền truyền đạt tới các thành viên của Villa trong buổi thuyết trình đầu tiên của ông tại đội bóng mới. Trong 3 năm làm việc tại Rangers, Gerrard chủ yếu sử dụng sơ đồ 4-3-2-1, đội hình đã giúp họ thống trị giải đấu trong nước, với hai cầu thủ số 10 chơi bó vào trung tâm thay cho các cầu thủ thủ chạy cánh cổ điển. Khâu tấn công biên của Rangers được dành cho các hậu vệ cánh, điều này thể hiện rõ qua những thông số ấn tượng của Barisic và Tavernier. 

Sự chắc chắn ở hàng thủ là chìa khóa cho thành công tại châu Âu của Rangers khi họ vượt qua 4 vòng sơ loại Europa League trong 2 mùa giải liên tiếp. Các cầu thủ Rangers luôn duy trì cự li hợp lý để hỗ trợ phòng ngự, các cầu thủ di chuyển theo khối trong khi vẫn đảm bảo đủ quân số để tạo ra các đợt tấn công.

Thay vì để các tiền vệ cánh theo kèm hậu vệ cánh của đối thủ, bộ ba tiền vệ của Rangers cùng gây sức ép sang một bên cánh của đối thủ để bắt họ chuyển hướng sang cánh còn lại. Nó cho phép Rangers hạn chế tình trạng bị phản công nhưng cũng có ít nhất ba cái tên ở tuyến trên để phản công. 

Hệ thống này đạt đến đỉnh cao trong nửa đầu mùa giải 2019/20 khi Rangers hành quân đến Midtjylland, Legia Warsaw, Porto, Feyenoord và Braga mà không thua trận nào. Hai chuyến đến Bồ Đào Nha là hai màn trình diễn điển hình cho phong cách chơi bóng của Rangers dưới thời Gerrard, và cách họ ngăn chặn các mối đe dọa mới thật sự ấn tượng. Và chiến thắng 2-0 trước Celtic vào tháng 9/2020 là lời khẳng định cho triết lý đúng đắn mà Gerrard đã chọn cho đội bóng của mình. 

Phải mất nhiều thời gian để những ý tưởng của HLV được dung nạp vào bộ não của các cầu thủ nhưng đó là kết quả của công việc lặp đi lặp lại hàng trăm lần các bài tập. Đội ngũ của Gerrard đã dựng 11 hình nộm trên một sân cỏ nhỏ để mô phỏng lại hình dạng của đối thủ và đội hình xuất phát dự kiến sẽ nhận được những chỉ dẫn liên quan đến cách chơi, cách di chuyển, cách đứng vị trí khi phòng ngự và tấn công.

Gerrard sẽ giám sát và can thiệp vào những thời điểm nhất định để điều chỉnh hoặc giải đáp thắc mắc của các cầu thủ, đó là cách ông huấn luyện và nâng cao tiêu chuẩn của đội bóng. 

Trong các buổi phân tích video, một số cụm từ nhất định sẽ hiển thị trên màn hình với các từ được in đậm để đưa thông điệp chính về những gì các cầu thủ đã làm tốt hoặc không. Hiện tại, tất cả những điều này đều quen thuộc với các cầu thủ và các hình ảnh đã sống động, cụ thể hơn nhiều so với trước đây. Đó cũng là lý do tại sao chuyên gia phân tích đội một Scott Mason, người được Gerrard đưa đến Liverpool, đã trở thành một thành viên trong ban huấn luyện của ông. 

Chỉ trong hơn ba năm cầm quân tại Rangers, Gerrard đã cùng đội bóng tạo ra những kỷ lục đáng kinh ngạc tại châu Âu trong 53 trận. Ryan Jack nói vào năm 2019: “Chúng tôi đều biết rằng Rangers có trình độ tương đương với hầu hết các đội bóng ở châu Âu. Tại sao chúng tôi không thể vượt qua Legia Warsaw hoặc Young Boys?”