Từ hành trình chinh phục Cúp Thế giới, chiến đấu hết mình để có thể đi hết 7 trận đấu và sự căng thẳng trong mỗi cuộc so tài, việc ngay lập tức quăng mình vào một “chiến trường” như Premier League sẽ ảnh hưởng nặng nề đến một số cầu thủ vào cuối tuần này. 

Có những nguyên nhân rất rõ ràng. Nhiều cầu thủ đã phải nuốt trọn lịch thi đấu dày đặc trong một tháng đã qua, đặc biệt là những tuyển thủ tiến sâu trong giải đấu. Bên cạnh đó là nỗi thất vọng với hầu hết mọi cầu thủ, ngoại trừ những thành viên của ĐT Argentina.    

Ngay cả trước khi World Cup diễn ra, hầu như không có trận đấu Premier League nào diễn ra vào giữa tuần. Lịch thi đấu đã rất căng thẳng, và bây giờ, chỉ 8 ngày sau trận chung kết World Cup, guồng máy Premier League lại tiếp tục hoạt động trở lại vào dịp Boxing Day.    

Hiệp hội cầu thủ FIFPRO đã lên tiếng về tác động của mùa giải không có quãng nghỉ, rằng nó “đặt ra mối đe dọa đáng ngại đối với sức khỏe của cầu thủ và sẽ cản trở việc tối ưu hóa hiệu suất”. Sự mệt mỏi là không thể phủ nhận, nhưng có lẽ vấn đề quan trọng nhất lại là thứ ít được để tâm đến nhất.    

Chuyên gia tư vấn về hiệu suất tinh thần Mark Bowden đã làm việc với nhiều cầu thủ bóng đá, trong đó có một số thành viên thuộc các CLB thi đấu ở Champions League. Theo ông, việc tiếp tục cuộc đua Premier League ngay lập tức sau World Cup sẽ gây ảnh hưởng lớn đến hầu hết trong số 133 cầu thủ đã tham gia giải đấu đó.    

“Chúng ta sẽ nghe tới những khái niệm quen thuộc như nôn nao, mệt mỏi khi thi đấu ở World Cup, nhưng thực ra còn có một khía cạnh khác trong bộ não tác động tới thể chất của các cầu thủ. Ví dụ như Bukayo Saka của ĐT Anh chẳng hạn, người đã tập trung vào trận đấu cuối cùng với phần thưởng là suất vào bán kết World Cup.    

Đó là mục tiêu tối thượng, và nó chuẩn bị trở thành hiện thực. Khi nhắm tới một mục tiêu nào đó, trong não sẽ gia tăng một chất gọi là dopamine. Nó thúc đẩy sự quyết tâm, sự tập trung và sẽ cải thiệnphong độ. Dopamine tăng cũng làm cho testoterone tăng lên, giúp cầu thủ tự tin hơn, mạnh mẽ hơn và có cảm giác quyền lực hơn.    

Thế nhưng nó lại khiếp cầu thủ sụp đổ cả thể chất lẫn tinh thần nếu mục tiêu đó thất bại. Vấn đề mà Bukayo, và mọi cầu thủ khác sẽ gặp phải vào cuối tuần này, đó là dù họ có chuyên nghiệp đến đâu, thì trong một mùa giải dài hơi, không phải lúc nào các cầu thủ cũng có thể ra sân và đá chết bỏ để giành trọn 3 điểm”.    

Điều tự nhiên sẽ xảy ra trong não và cơ thể là sự suy giảm dopamine và testosterone, nó sẽ khiến cầu thủ cảm thấy ít động lực hơn và mức độ quyết tâm, sự tập trung và hiệu suất thi đấu của họ sẽ giảm xuống. Sức mạnh thể chất, cường độ hoạt động, sự tự tin trong trận đấu của họ gặp trục trặc và họ sẽ nghĩ “Tôi đã rất cố gắng, nhưng cơ thể tôi không nghe lời”. Các hormon giúp tăng cường hiệu suất bị giảm đi mà không phải lỗi của họ và họ cũng không đủ kiến thức để hiểu về nó.    

Các giải đấu cấp ĐTQG thường xen ngang giải đấu cấp CLB là điều không có gì mới mẻ đối với một số cầu thủ. Dù không quá đáng như World Cup 2022, vào tháng 1 năm ngoái, giải Vô địch châu Phi CAN cũng đã lấy đi một số tên tuổi lớn nhất của Premier League trong vòng một tháng.

Phong độ của Sadio Mane thực sự được cải thiện sau khi anh trở lại Liverpool, mặc dù anh đã bị đánh giá là thi đấu kém hiệu quả trong nửa đầu mùa giải. Nhưng Mo Salah, người đã cùng ĐT Ai Cập bị đánh bại bởi Senegal đã bắt đầu mùa giải 2021/22 một cách mờ nhạt và chưa hề cho thấy khả năng tìm lại phong độ đỉnh cao.    

Ngay cả nỗi thất vọng về việc ĐT Anh bị loại ở tứ kết cũng chỉ khiến các cầu thủ Anh được nghỉ thêm một tuần. Thông thường, họ sẽ có một mùa hè để nạp lại năng lượng, với sự phấn khích dần được tái tạo lại trong một mùa giải mới. Năm nay, họ sẽ trở lại sân cỏ chỉ 15 ngày sau trận ra quân tại Al Bayt.    

Boden cảm thấy trường hợp của Salah là dự báo cho thấy phản ứng chung của các cầu thủ Premier League hậu World Cup. Không đời nào nỗi thất vọng trong lòng các cầu thủ của Tam Sư có thể sớm phai nhạt. Bowden ủng hộ Harry Kane rũ bỏ cảm giác tội lỗi sau khi sút hỏng quả phạt đền khiến ĐT Anh bị loại nhưng không phải cầu thủ nào cũng có thể vượt qua được điều đó.    

Bowden nói: “Cầu thủ kết thúc mùa giải vào mùa hè, nếu thất bại hay tụt hạng thì vẫn còn thời gian để hướng tới mùa giải tiếp theo. Họ phấn khích khi nghĩ tới mùa giải mới, thời tiết thì ấm áp, dễ chịu. Còn giờ, họ phải tiếp tục thi đấu dưới tiết trời giá lạnh và ẩm ướt, làm sao có thể cảm thấy có động lực?    

Sự sụt giảm testosterone và dopamine sẽ không lớn đến vậy nếu World Cup được tổ chức vào mùa hè.Nỗi thất vọng lớn đến mức nào phụ thuộc vào cách nhìn của mỗi cầu thủ. Họ có thể gánh cả thế giới trên vai, hoặc nghĩ rằng dù sao cả đội đã thể hiện khá tốt và nhìn vào những mặt tích cực.    

Harry Kane đã bỏ lỡ quả đá phạt đền thứ hai, nhưng chúng ta đều đã thấy anh ấy chơi ổn định như thế nào trong 10 năm qua. Tôi nghĩ Kane sẽ có động lực và sự tập trung hơn bao giờ hết. Anh đã từng chịu những thất bại tương tự và sẽ trở lại lợi hại hơn nhờ biết cách phản ứng với những sự việc kiểu này.    

Còn các HLV thì sao? Họ có nên ưu tiên sử dụng những cầu thủ không đến Qatar trong vài vòng đấu tới không? Không hẳn, nhưng sẽ là một sai lầm nếu thiếu quan tâm đến tâm lý thi đấu và tinh thần của các cầu thủ, kể cả là ở giải VĐQG đấu hay nhất thế giới.    

Giống như cách Arsene Wenger coi chế độ dinh dưỡng là tâm điểm dẫn tới thành công, một cuộc cách mạng tâm lý cũng có tầm quan trọng tương tự. Chẳng hạn như Sir Alex Ferguson đã sử dụng một chuyên gia tư vấn giấc ngủ và một chuyên gia tâm lý để thúc đẩy các cầu thủ hướng tới trạng thái tinh thần mà ông ấy muốn.    

Nhưng gần một thập kỷ kể từ khi Sir Alex nghỉ hưu, mọi thứ đã bị đình trệ. Những cầu thủ mà Bowden từng làm việc cùng trước đây thường chưa từng gặp bác sĩ tâm lý, ngay cả khi có bác sĩ tâm lý tại CLB. Hầu hết họ đều phải tự chi tiền nếu có nhu cầu, mặc dù CLB sẽ có lợi thế rõ ràng nếu họ cải thiện được hiệu suất thi đấu.    

Bowden nói: “Tôi không hiểu tại sao mọi người không chú trọng nhiều hơn vào khía cạnh tâm lý vàtinh thần. Họ chỉ cần làm thế nào cho các cầu thủ cảm thấy thoải mái là được rồi. Nhưng nó còn liên quan tới việc gia tăng các hormon làm tăng hoặc giảm hiệu suất hoạt động trong bộ não.    

Các đội bóng có thể đang làm gì? Để giúp giải phóng dopamine và testosterone tự nhiên, bạn phải khiến mỗi cầu thủ tìm kiếm thứ gì đó có thể là động lực lớn lao cho một điều gì đó sắp xảy ra trong trận đấu tiếp theo, trong 2-3 trận đấu tiếp theo, thứ gì đó có thể kích thích họ làm được mọi thứ.    

Với những cầu thủ mà tôi cộng tác, có rất nhiều điều chúng tôi yêu cầu họ thực hiện một cách nhất quán. Một trong số đó là bất cứ khi nào họ tắm vào buổi sáng, trong 30 giây cuối cùng, hãy giảm nhiệt độ xuống mức lạnh nhất có thể. Điều đó mang lại nhiều lợi ích sâu rộng, nhưng theo lẽ tự nhiên, nó cũng tạo ra nhiều dopamine hơn”.