ĐT Argentina đứng đầu bảng đấu Nam Mỹ, bất chấp thất bại trước Uruguay vào tuần trước. Bộ khung của đội đương kim vô địch vẫn còn nguyên, được dẫn dắt bởi cặp Lionel Messi và HLV Lionel Scaloni. NHM Argentina đã phủ kín Rio trước khi trận đấu bắt đầu và là nhân vật chính của màn bạo loạn trên khán đài. Lần đầu tiên trong lịch sử, Brazil để thua 3 trận vòng loại liên tiếp. Lần đầu tiên trong lịch sử, họ để thua 1 trận vòng loại trên sân nhà. Sau 6 trận, họ bị thủng lưới nhiều hơn cả chiến dịch vòng loại World Cup 2022. 

Argentina, Uruguay, Colombia và cả Venezuela đứng trên đầu Brazil ở BXH. Tính cả các trận giao hữu, Selecao đã thua 4 trong 8 trận ở năm 2023. Đây không còn là một sự sa sút bình thường, mà đã là một cuộc khủng hoảng tột độ. Nhưng Brazil đừng lo lắng về chuyện mất suất dự World Cup, bởi với việc giải đấu được mở rộng từ 32 đội lên 48 đội, Nam Mỹ sẽ có 6 suất cho 10 đội, chưa kể 1 suất play-off. Làm thế nào Brazil có thể rơi xuống đáy gồm 3 đội không có cơ may nào được. 

Tuy nhiên, điều này vô hình chung đã triệt tiêu tính cạnh tranh máu lửa của trận Siêu kinh điển Nam Mỹ ở vòng loại World Cup. Những gì NHM kinh hoàng chứng kiến vào ngày hôm kia trên sân Maracana có lẽ là cảnh quay bạo lực cuối cùng. Thế giới đã từng có một vẻ đẹp hấp dẫn của thể thức thi đấu vòng tròn 2 lượt đi về của vòng loại World Cup từ trước năm 1998. Đầu tiên, nó là sự công bằng cho tất cả các đội tuyển. Họ lần lượt đá với nhau 2 trận, để rồi phần thưởng dành cho đội thi đấu hay nhất.

Nếu loại bỏ 2 đội mạnh nhất gồm Argentina và Brazil và hai đội bóng yếu nhất trong khu vực là Venezuela và Bolivia, suất dự VCK World Cup được dàn trải khá đồng đều trong khoảng thời gian từ năm 1998 đến năm 2022. Về mặt thương mại, thể thức này rất dễ hiểu. Các đội tuyển yếu hơn có 9 trận đấu trên sân nhà, 2 trong số đó gặp những gã khổng lồ đẳng cấp thế giới thực sự. Điều này rất tốt cho việc bán vé và các hợp đồng bản quyền truyền hình. 

Từ khía cạnh chuyên môn, nó cũng là một thành công. Với rất nhiều trận đấu diễn ra trong một khoảng thời gian dài như vậy, ai cũng có đủ thời gian để chuẩn bị hay đối phó cho mọi tình huống. Đội khởi đầu tốt có thể gặp khó khăn ở 2 năm sau đó, và ngược lại. Đó là một cuộc chạy marathon, không phải chạy nước rút. Tuy nhiên, từ lâu đã có sự hoài nghi về thể thức này ở Argentina và đặc biệt là ở Brazil. Năm 2005, LĐBĐ Brazil muốn chuyển sang thể thức đấu vòng tròn 1 lượt để giảm việc di chuyển. Nam Mỹ là một lục địa rộng lớn, các chuyến bay kéo dài ít nhất 6 tiếng, khiến các cầu thủ kiệt sức, nhất là những người di chuyển về từ châu Âu.

Những lời phàn nàn khác kém thuyết phục hơn. Một là giải đấu về cơ bản là quá dễ dàng đối với Brazil và Argentina với quá nhiều trận đấu vô nghĩa. Rốt cuộc, 2 ông lớn đã đủ điều kiện tham dự mọi kỳ World Cup từ năm 1998 đến năm 2022. Tuy nhiên, điều này là chưa kể tới 3 lần hút chết: Brazil đã phải tập trung ở những vòng cuối để giành quyền tham dự World Cup 2002, trong khi Argentina suýt chút nữa phải ở nhà tại World Cup 2010 và 2018. Nhưng dù sao, xác suất họ bị loại là rất thấp.

Argentina và đặc biệt là Brazil đã trở nên mệt mỏi với cuộc cạnh tranh vòng loại, khi phải vật lộn với Bolivia và Venezuela. Họ muốn được chơi nhiều trận hơn với các đội bóng hàng đầu châu Âu, mong muốn này đã thành hiện thực vào năm 2021 khi UEFA và CONMEBOL (LĐBĐ Nam Mỹ) thảo luận về khả năng thành lập một LĐBĐ chung. Một mặt, điều này được thúc đẩy bởi những cân nhắc về thể thao. Argentina và Brazil thường cảm thấy họ gặp bất lợi tại World Cup, vì họ không thể kiểm tra năng lực bản thân với những đội tuyển mạnh nhất. Không phải ngẫu nhiên mà Brazil hay bị đội bóng châu Âu loại ở các kỳ World Cup gần đây.

Có thể nhìn thấy được ở đây cũng cả bài toán kinh tế. Các trận đấu với Anh và Bồ Đào Nha sẽ sinh lợi nhiều hơn các trận đấu với Ecuador và Peru. Thị trường Bắc Mỹ cũng ngày càng hấp dẫn. Brazil chưa bao giờ ngại phát huy dấu ấn trên toàn thế giới của mình. Trớ trêu thay, một trong những vấn đề lớn của Selecao là sự mất kết nối giữa đội tuyển và người dân. Việc bỏ lịch thi đấu trên sân nhà để đi du lịch khắp thế giới khó có thể làm hài lòng những CĐV ở quê nhà.

Khi đó, đối với Brazil và Argentina, việc mở rộng World Cup và ảnh hưởng trực tiếp của nó đến vòng loại được cho là một lợi ích. Giờ đây, với khả năng rất thực tế là 70% số đội tuyển Nam Mỹ có thể tham dự World Cup 2026, vòng loại hoá ra ngớ ngẩn khi phải đá 90 trận chỉ để loại bỏ 3 đội. Các quan chức của CONMEBOL bày tỏ nghi ngờ về khả năng cạnh tranh và thương mại của vòng loại. Đã có các cuộc thảo luận, do Brazil dẫn đầu, về một thể thức thay thế có sự tham gia của 2 nhóm, mỗi nhóm 5 đội. Tuy nhiên, kết quả không đi đến đâu. Một số LĐBĐ đã bán bản quyền truyền hình và họ không chịu huỷ hợp đồng.

Tuy nhiên, hệ thống hiện tại có thể chỉ thực hiện trong thời gian ngắn. Argentina, Uruguay và Paraguay mỗi nước sẽ tổ chức một trận đấu tại World Cup 2030 và do đó sẽ tự động vượt qua vòng loại. Ai cũng có thể đoán được điều đó sẽ dẫn đến giải đấu vòng loại ở đâu. Một số LĐBĐ đã đề nghị vẫn đá với 10 đội như bình thường, với 3 đội chủ nhà tham gia, nhưng đó sẽ là công thức dẫn đến hỗn loạn và dàn xếp. Vậy làm thế nào để sắp xếp một giải đấu cho 7 đội còn lại, họ sẽ cạnh tranh bao nhiêu suất? 

Ngay cả đề xuất hợp lý nhất – thi đấu vòng tròn 7 đội để lấy 3 đội đứng đầu – có lẽ sẽ gây khó chịu cho Brazil, đội vẫn phải chơi 12 trận nhưng không có trận nào gặp Argentina hay thậm chí là Uruguay. Đó không phải là một nút thắt dễ dàng tháo gỡ.

Với rất nhiều điều không chắc chắn, có rất nhiều lý thuyết hoang đường. Một là bản thân CONMEBOL đang gặp rủi ro. Đó là một LĐBĐ không điển hình. Quy mô của nó (10 thành viên) ít hơn so với UEFA (55), LĐBĐ châu Phi (54) và LĐBĐ châu Á (47), có nghĩa là họ phải áp dụng một số cách giải quyết nhất định: mời các đội từ bên ngoài đến thi đấu ở các giải đấu như Copa America chẳng hạn.

Những động thái gần đây giữa CONMEBOL và CONCACAF (LĐBĐ Bắc, Trung Mỹ và Caribe) khi đồng ý tổ chức Copa America hè 2024 sẽ diễn ra ở Mỹ lần thứ hai sau 8 năm – đã dẫn đến một số tin đồn về một sự hợp nhất trong tương lai. Đó sẽ là một con quái vật của Frankenstein về mặt ngôn ngữ, văn hóa và truyền thống thể thao. Tuy nhiên, về mặt tài chính, nó được cho là có sức hấp dẫn nhất định, đặc biệt là ở Brazil, nơi có xu hướng chuyển hướng sang đầu tư ra nước ngoài về mảng bóng đá.

Hiện tại, điều khôn ngoan là nên xem xét mọi đề xuất – ngay cả những đề xuất cực kỳ hợp lý – với chút thận trọng. Không có gì lỗi thời nhanh hơn một dự đoán về bóng đá Nam Mỹ. Nhưng sau trận Brazil – Argentina trên sân Maracana, thật đáng để dừng lại để suy ngẫm về hướng di chuyển. Đây đã là lần gặp nhau thứ tám của họ ở vòng loại World Cup trong thế kỷ này. Lần thứ chín tiếp theo vào tháng 3/2024. Sau đó, vẫn chưa rõ khi nào họ sẽ thi đấu trận tiếp theo. Không có gì giữ nguyên mãi mãi, nhưng đối với bất kỳ ai bị mê hoặc bởi sự cạnh tranh này, cảm giác mất mát là không thể tránh khỏi.